CO₂-arm cement: Europa heeft de kans voor het oprapen

De Europese bouwsector staat aan de vooravond van grote veranderingen. De nieuwe Clean Industrial Deal van de EU legt de lat hoger voor industrieën met hoge emissies. De cementindustrie staat daar nadrukkelijk tussen. Dat is terecht, want de productie van cement is verantwoordelijk voor zo’n 70% van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Er is ook goed nieuws: de volwassenheid van duurzame alternatieven voor traditioneel cement is in aantocht. Met de juiste keuzes kan de EU dit verder versnellen.

CO₂-labels: cement krijgt een duidelijke plek

Binnenkort komt er een Europees CO₂-label voor industriële producten, waarbij cement, direct na staal, als één van de belangrijkste sectoren wordt genoemd. Binnen de bestaande wetgeving voor bouwproducten (CPR) wordt gewerkt aan regels die de CO₂-uitstoot van cement zichtbaar moeten maken. Dat is belangrijk: alleen als we de uitstoot van verschillende producten kunnen vergelijken, kunnen we gericht kiezen voor de meest duurzame oplossing.

Voorwaarde is dan wel dat dit nieuwe CO₂ -label aansluit op de bestaande Europese wetgeving én ruimte biedt aan cementproducenten die nu al flinke stappen hebben gezet. Denk aan producenten die werken met klinkerarme cement en innovatieve technologieën om de CO₂-uitstoot drastisch te verlagen.

Circulair bouwen biedt grote kansen

De EU wil in 2030 wereldwijd vooroplopen in circulariteit en dus met een circulaire bouwsector. Juist bij cement liggen daar veel mogelijkheden. Denk aan het gebruik van secundaire grondstoffen zoals gemalen hoogovenslak, gerecycled glas of biomassa vliegas. Dit zijn restmaterialen die uitstekend kunnen dienen als alternatieve bindmiddelen (SCM’s) om de schadelijke klinker mee te vervangen.

Met Ecocem’s ACT-technologie kunnen deze materialen op grote schaal efficiënt worden toegepast, zonder kwaliteitsverlies. Sterker nog: dit kan de CO₂-uitstoot van cement met tot 70% verlagen, op een manier die technisch betrouwbaar én economisch haalbaar is.

Nieuw EU-beleid kan een markt creëren voor duurzaam cement

Dit jaar introduceert de EU de Industrial Decarbonisation Accelerator Act, met nieuwe eisen voor duurzaamheid en leveringszekerheid. Dit biedt kansen om een markt te creëren voor CO₂-arm cement. Zeker als overheden bij aanbestedingen niet alleen naar de prijs kijken, maar juist naar klimaatimpact. Een mooi voorbeeld hiervan komt uit Ierland. Daar is het sinds vorig jaar wettelijk verplicht om bij elk overheidsproject minimaal 30% klinkervervanging toe te passen in beton. Simpel, effectief en schaalbaar. Zo’n aanpak zou ook elders in Europa snel verschil kunnen maken. Ook in Nederland kan een wettelijke minimale eis helpen om het gebruik van CO2-arm cement te stimuleren. Maar ook een verdere verscherping van de aanbestedingseisen van de overheid of van stuurinstrumenten als MKI of MPG kunnen daarbij een rol spelen.

Er zijn tegelijkertijd ook nog duidelijke tekortkomingen in het beleid

Hoewel het een duidelijke stap in de goede richting is, mist het Europese beleid nog een aantal cruciale elementen om koploper te kunnen blijven op het gebied van duurzaam cement:

• Er is nog veel focus op CO₂-opslag (CCS)
  De EU kijkt nu vooral naar het afvangen van CO₂ bij bestaande cementfabrieken. Dat is één oplossing, maar geen complete. Er is te weinig aandacht voor alternatieve productieprocessen die vanaf het begin al minder uitstoten.

• Geen gerichte financiering voor duurzame alternatieven
  Er wordt gesproken over nieuwe fondsen zoals een Industrial Decarbonisation Bank, maar het is nog niet duidelijk of deze ook toegankelijk zijn voor producenten van alternatieve cementen. Financiering die koplopers en innovatieve projecten écht verder helpt, is noodzakelijk.

• De regelgeving houdt nog onvoldoende rekening met nieuwe technologieën
  Nieuwe cementsoorten met minder klinker zijn inmiddels technisch bewezen, maar krijgen nog niet automatisch goedkeuring in Europese regelgeving. Dat belemmert de schaalvergroting.

• CO₂-prestaties wegen nog niet zwaar genoeg in aanbestedingen
  De EU werkt aan nieuwe regels voor overheidsaanbesteding (2026), waarin duurzaamheid wordt meegenomen. Cement-specifieke CO₂-eisen ontbreken echter nog. Als we die wel opnemen – en afstemmen op de CPR – maken we het inkopers makkelijker én stimuleren we vraag naar duurzame oplossingen.

De conclusie? De technologie is er, nu het beleid nog.

De bouwsector heeft alles in huis om de uitstoot van cement drastisch te verlagen. Technologieën zoals Ecocem’s ACT laten zien dat het kan. Om die oplossingen op grote schaal te realiseren, is echter slim beleid nodig: duidelijke regels, gerichte investeringen en een inkoopbeleid dat duurzame keuzes beloont. Op hun beurt hebben diverse Europese landen zoals Ierland, Denemarken, het VK en Nederland al stappen hierin gezet. De EU heeft nu de kans om de toon te zetten. Als we verder durven kijken dan alleen CO₂-opslag, en volop inzetten op alternatieven die nú al werken, kan Europa koploper blijven in milieubestendig bouwen.